Έχετε ποτέ αναρωτηθεί γιατί τα αυτιά σας βουλώνουν στις πτήσεις;
Ή έχετε αναρωτηθεί γιατί όταν βουλώνουν πονάνε;
Ακόμη έχετε αναρωτηθεί γιατί τα μωρά στις πτήσεις γκρινιάζουν και συνήθως κλαίνε κατά την προσγείωση;

Το πιο συνηθισμένο ιατρικό πρόβλημα κατά τις πτήσεις είναι η ενόχληση από τα αυτιά που μπορεί να έχει διακυμάνσεις από απλή δυσφορία μέχρι έντονο πόνο, αίσθημα βαρηκοΐας και ενίοτε ίλιγγο. Η επιστημονική ορολογία αυτής της κατάστασης ονομάζεται ακουστικό βαρότραυμα.

Θα προσπαθήσω με απλά λόγια να εξηγήσω τους λόγους που προκαλούν την διαταραχή αυτή κατά τις πτήσεις, την πρόληψη και την θεραπεία της.

Ανατομία

Το έξω αυτί είναι το πτερύγιο, δηλαδή ο ανατομικός σχηματισμός που βλέπουμε, μαζί με τον έξω ακουστικό πόρο που είναι το κανάλι το οποίο καταλήγει στον τυμπανικό υμένα.
Το μέσο αυτί περιλαμβάνει το κοίλο του τυμπάνου που είναι ένας χώρος μεγέθους μπιζελιού γεμάτος αέρα και τη μαστοειδή απόφυση που είναι η οστέινη προς τα πίσω συνέχεια του κοίλου του τυμπάνου με κυψελίδες γεμάτες αέρα.
Το μέσο αυτί περιέχει την οστική αλυσίδα που είναι κινητή, αποτελείται από τα οστάρια σφύρα – άκμονα – αναβολέα και συνδέει “κινητικά” την τυμπανική μεμβράνη με το έσω αυτί.
Το έσω αυτί είναι το τελικό όργανο από αισθητήριο νευρικό ιστό για την ακοή και ισορροπία, που συλλαμβάνει τα αντίστοιχα ερεθίσματα, τα τροποποιεί σε ανάλογα ηλεκτρικά σήματα και τα προωθεί προς τον εγκέφαλο.

Το μέσο αυτί είναι εκείνο που προκαλεί δυσφορία κατά τις πτήσεις γιατί είναι μια αεροφόρος θαλάμη μέσα στο κρανίο ευαίσθητη στις αλλαγές της ατμοσφαιρικής πίεσης.

Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες κάθε φορά που καταπίνουμε ή κάθε 2η ή 3η φορά που καταπίνουμε, στο αυτί μας ακούγεται ένα ήπιο κλικ. Είναι η στιγμή που μια φυσαλίδα αέρα από το πίσω μέρος της μύτης καταλήγει στο μέσο αυτή διατρέχοντας την ευσταχιανή σάλπιγγα.                                                           Η ευσταχιανή σάλπιγγα είναι ένας σωλήνας που καλύπτεται από βλεννογόνο. Το εύρος της, όταν ανοίγει είναι όσο ένα μολύβι. Η ευσταχιανή σάλπιγγα συνδέει το πίσω μέρος της μύτης με το μέσο αυτί.                                                                                                                                                                       Ο αέρας στο μέσο αυτί σταδιακά απορροφάται από τον βλεννογόνο που το καλύπτει, αλλά πολύ σύντομα αναπληρώνεται με αέρα από την ευσταχιανή σάλπιγγα κατά την κατάποση.
Με αυτό τον τρόπο η πίεση του ατμοσφαιρικού αέρα και του αέρα στο μέσο αυτί, πάνω στην τυμπανική μεμβράνη είναι η ίδια.

Εάν και εφόσον η πίεση δεν είναι ίδια δημιουργείται η αίσθηση ότι το αυτί είναι βουλωμένο.

Τι είναι αυτό που βουλώνει τα αυτιά και την ευσταχιανή σάλπιγγα.

Η ευσταχιανή σάλπιγγα μπορεί να μπλοκάρει και να βουλώσει από πολλά αίτια. Όταν αυτό συμβεί το μέσο αυτί δεν μπορεί να εξισώσει την πίεση του με την ατμοσφαιρική. Ο αέρας του έχει ήδη απορροφηθεί και εγκαθίσταται μια αρνητική πίεση που προκαλεί εισολκή (τράβηγμα) της τυμπανικής μεμβράνης προς το κοίλο του τυμπάνου.
Με αυτές τις συνθήκες η τυμπανική μεμβράνη δεν μπορεί να δονηθεί φυσιολογικά και ο ήχος αδυνατίζει ή καταργείται. Παράλληλα το όλο στρες που υφίσταται το αυτί προκαλεί πόνο. Εάν η ευσταχιανή σάλπιγγα παραμείνει κλειστή για κάποιο χρονικό διάστημα, εξιδρωματικό υγρό αναβλύζει από τον βλεννογόνο με τάση να καλύψει το χώρο του τυμπάνου, ώστε να καταργήσει το κενό.

Αυτή η κατάσταση ονομάζεται ορώδης ή εκκριτική ωτίτιδα.

Η συνηθέστερη κατάσταση που προκαλεί βούλωμα της ευσταχιανής σάλπιγγας είναι το κοινό κρυολόγημα. Επίσης συχνές αιτίες είναι οι ρινικολπίτιδες και η αλλεργία.
Αυτό συμβαίνει γιατί ο βλεννογόνος που καλύπτει την ευσταχιανή σάλπιγγα είναι ίδιος και συνέχεια του βλεννογόνου της μύτης. Κατά συνέπεια μια ρινική συμφόρηση οδηγεί σε συμφόρηση του μέσου αυτιού γιατί ο οιδηματώδης βλεννογόνος καταργεί την περατότητα της ευσταχιανής σάλπιγγας.           Μπορεί βέβαια να συμβεί και το αντίστροφο. Φλεγμονή του μέσου αυτιού να καταργήσει την περατότητα της ευσταχιανής γιατί προκαλεί οίδημα του βλεννογόνου.
Τα παιδιά είναι περισσότερο επιρρεπή γιατί η ευσταχιανή τους σάλπιγγα είναι πιο στενή και με οριζόντια διαδρομή.

Πως προκαλούν προβλήματα οι πτήσεις;

Κατά τις πτήσεις μερικές φορές προκαλείται αιφνίδια αλλαγή της πίεσης του ατμοσφαιρικού αέρα. Για να αισθάνεστε άνετα η ευσταχιανή σάλπιγγα πρέπει να λειτουργήσει έγκαιρα που σημαίνει να ανοίγει συχνά και αρκετά για να εξισορροπεί της αλλαγές της πίεσης.

Αυτό γίνεται ιδιαίτερα αναγκαία στην κάθοδο του αεροσκάφους κατά την προσγείωση όταν από την χαμηλή πίεση της ατμόσφαιράς στην πτήση πλησιάζουμε την υψηλή πίεση του επιπέδου του εδάφους.

Σε παλαιότερες πτήσεις που τα αεροπλάνα είχαν καμπίνες επιβατών και πληρώματος ελεύθερες στις αλλαγές της ατμοσφαιρικής πίεσης το πρόβλημα ήταν μεγάλο για τους ιπτάμενους. Τα σύγχρονα αεροσκάφη διαθέτουν καμπίνες ελεγχόμενης πίεσης όπου οι μεταβολές είναι πολύ μικρότερες. Ωστόσο και σήμερα κάποιες αλλαγές στην ατμοσφαιρική πίεση είναι αναπόφευκτες.

Στην πραγματικότητα, σε κάθε κατάσταση που προκαλείται υψομετρική αλλαγή ή αλλαγή της ατμοσφαιρικής πίεσης αναδεικνύεται το πρόβλημα. Ίσως έχετε ήδη την εμπειρία από ανσασέρ γρήγορης ανύψωσης σε υψηλά κτήρια ή σε καταδύσεις ακόμη και στο πυθμένα μιας πισίνας.
Οι δύτες και οι πιλότοι εκπαιδεύονται πώς να εξισώνουν τις αλλαγές της ατμοσφαιρικής πίεσης. Μπορείτε και εσείς να εκπαιδευτείτε ανάλογα.

Το σύνολο των εκδηλώσεων που προκαλεί η αλλαγή της ατμοσφαιρικής πίεσης στο αυτί, το οποίο δεν μπορεί να την εξισώσει και που είναι αίσθημα πληρότητας, βαρηκοΐας, πόνου και ενίοτε εμβοών και ιλίγγου ονομάζεται ακουστικό βαρότραυμα και ανάλογα της βαρύτητας του, έχει ανάγκη της ανάλογης αντιμετώπισης.

Διαβάστε εδώ το μέρος β…