ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΠΤΩΣΗ (ΜΕΡΟΣ Α)

ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΠΤΩΣΗ (ΜΕΡΟΣ Α)

Οι πτώσεις των ηλικιωμένων, είναι καθημερινό φαινόμενο. Μπορούν να προκαλέσουν σοβαρούς τραυματισμούς, κατάγματα, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και να απαιτήσουν παραμονή στο κρεβάτι ακόμη και εισαγωγή στο νοσοκομείο. Συχνά οι τραυματισμοίπου προκαλούν, έχουν ανάγκη χειρουργικής αντιμετώπισης και οδηγούν σε πρόσκαιρη ή μόνιμη αναπηρία ενίοτε δε και σε απώλεια της ζωής.Τέλος, επιβαρύνουν με υψηλό κόστος τα ασφαλιστικά ταμεία.

Οι τραυματισμοί από πτώσες, αποτελούν ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα υγείας των ηλικιωμένων. Καθώς μάλιστα ο πληθυσμός της τρίτης ηλικίας σταθερά αυξάνει, το πρόβλημα αυτό γίνεται όλο και μεγαλύτερο.

Παθογένεια των πτώσεων

Η αθροιστική επίπτωση των περιστασιακών τραυματισμών κατά τη διάρκεια της ζωής αλλοιώνει το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ) και τον οργανισμό στο σύνολο του, ενώ η οπτική οξύτητα μειώνεται προοδευτικά με την ηλικία και έτσι άμεσα επειρεάζεται ο έλεγχος των κινήσεων. Επίσης η σταδιακή αποχή των ηλικιωμένων από τις καθημερινές δραστηριότητες προκαλεί έκπτωση των σωματικών ικανοτήτων.
Τα αισθητήρια κύτταρα της ισορροπίας που εδράζονται στο αυτί (οπίσθιος λαβύρινθος) αλλοιώνονται και σταδιακά ελαττώνονται σε αριθμό, γιατί δεν έχουν την δυνατότητα να αναπλαστούν ή να αντικατασταθούν με νέα. Οι νευρικές οδοί που μεταφέρουν αισθητήριες πληροφορίες στον εγκέφαλο σταδιακά εκφυλίζονται και οι ενδοεγκεφαλικές συνδέσεις χάνουν διαβιβαστικές νευρικές ίνες και νευρικά κύτταρα.

Επίσης μειώνεται η ικανότητα των νευρικών απολήξεων να αναπαράγουν τις χημικές ουσίες που μεταφέρουν πληροφορίες στα νεύρα (νευροδιαβιβαστές). Η όλη αυτή εκπτωτική διαδικασία φαίνεται να επιταχύνεται μετά την ηλικία των 50 ετών. Πολλά νοσήματα μπορούν κατά την διάρκεια της ζωής, να επηρεάσουν και να διαταράξουν την λειτουργία του νευρικού συστήματος και των αισθητηρίων οργάνων.

Η σκλήρυνση των αγγείων, γνωστή ως αρτηριοσκλήρυνση, ίσως είναι το σοβαρότερο από αυτά. Η νόσος αυτή εξελίσσεται σταδιακά ενώ επιταχύνεται από την υπέρταση, το κάπνισμα και τον σακχαρώδη διαβήτη. Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις από ατυχήματα, μπορεί να προκαλέσουν μη ανατάξιμη βλάβη στα αισθητήρια όργανα του έσω ωτός (κοχλίας, οπίσθιος λαβύρινθος) αλλά και στον εγκέφαλο.
Η χειρότερη αναπηρία προκύπτει όταν συνυπάρχει βλάβη στον εγκέφαλο και τα αισθητήρια όργανα. Η άσκηση και η κινητικότητα του σώματος είναι σημαντικός παράγων στην αποκατάσταση του αισθητηρίου συστήματος μετά τραυματισμό. Η έκπτωση του οργανισμού των ηλικιωμένων, οδηγεί σε περιορισμό της κινητικότητας και μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την αποκατάσταση του συστήματος ισορροπίας.

Εκφυλιστικά νοσήματα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, όπως η νόσος του Alzheimer, ή νόσος του Parkinson, επηρεάζουν τις λειτουργίες του εγκεφάλου με άμεσες επιπτώσεις στο σύστημα ισορροπίας και στη πρόκληση πτώσεων. Νοσήματα των οφθαλμών όπως τα γλαύκωμα, ο καταρράκτης, η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας ελαττώνουν την ικανότητα της όρασης και αποτελούν συχνό πρόβλημα των ηλικιωμένων που παράλληλα επηρεάζει την ισορροπία τους. Τραυματισμοί στα γόνατα, τα ισχία, την πλάτη, συχνά δεν έχουν πλήρη ίαση με αποτέλεσμα κάποια περιοριστική επίπτωση στη κινητικότητα του πάσχοντος.

Η χρόνια αρθρίτιδα οδηγεί συνήθως σε μόνιμη μη ανατάξιμη αναπηρία των αρθρώσεων. Η οστεοπόρωση οδηγεί σε έκτωση του εριστικού συστήματος, κάνοντας τα κόκαλα επώδυνα, ασθενικά, εύθραυστα και αυξάνει την πιθανότητα σοβαρού τραυματισμού από πτώση, ενώ μπορεί να προκληθεί πτώση λόγω αυτόματου κατάγματος. Επίσης στα ηλικιωμένα άτομα η μυϊκή ισχύ παρουσιάζει προοδευτικά έκπτωση. Οι τένοντες και οι σύνδεσμοι των αρθρώσεων χάνουν προοδευτικά την ελαστικότητα τους με αρνητικές επιπτώσεις στη κινητικότητα. Η φθορά των οστών με την συνυπάρχουσα μυϊκή ατροφία, σε συνδυασμό με τους διαχρονικούς τραυματισμούς των αρθρώσεων και τις αρθρίτιδες που επηρεάζουν την κινητικότητα, οδηγούν σε ένα σώμα που δεν μπορεί να ανταπεξέλθει με ακρίβεια στις κινητικές εντολές του εγκεφάλου οι οποίες ήδη είναι επηρεασμένες από πιθανή ανεπάρκεια της όρασης, της ακοής και της ισορροπίας.

Διαβάστε εδώ:

  • μέρος Β
  • μέρος Γ

Ιωάννα-Ελένη (Ελεάννα) Βιρβιδάκη, PhD, CCC-SLP
Μάστερ Παθολογίας Λόγου-Ομιλίας-Κατάποσης, Πανεπ. Βοστώνης, Η.Π.Α.
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπ. Ιωαννίνων
email: info@virvidaki.gr

Βιογραφικό.
H Ελεάννα Βιρβιδάκη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα ενώ έλκει την καταγωγή της από τα Χανιά. Το 1994 ξεκίνησε τον κύκλο των σπουδών της στην Βοστώνη των Ηνωμένων Πολιτειών με προπτυχιακές
σπουδές ιατρικής κατεύθυνσης και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στην Παθολογία Λόγου και Ομιλίας από το Boston University (MSc). Το 2001 απέκτησε το δίπλωμα της κλινικής επάρκειας (Certificate of Clinical Competence) στην Παθολογία Λόγου και Ομιλίας από την Αμερικάνικη Ένωση Λογοπαθολόγων και Ακοολόγων (ΑSHA), της οποίας παραμένει ενεργό μέλος έως και σήμερα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και πριν την επιστροφή της στην Ελλάδα, εργάσθηκε ως υπεύθυνη λογοπαθολόγος σε μεγάλες μονάδες αποκατάστασης νευρογενών διαταραχών επικοινωνίας και κατάποσης ενώ παράλληλα προσέφερε
εθελοντικά τις υπηρεσίες της στην κλινική λογοπαθολογίας του Massachusetts General Hospital. To 2003 επέστρεψε στην Αθήνα όπου συνεργάστηκε επί σειρά ετών με το Ιατρικό Κέντρο Αθηνών και την Μονάδα Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων του Νοσοκομείου Αλεξάνδρα. Έχει συμμετάσχει με πολυάριθμες ανακοινώσεις ως προσκεκλημένη εισηγήτρια και συντονίστρια σε διαλέξεις και στρογγυλές τράπεζες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια, με επίκεντρο εισηγήσεων στην αξιολόγηση και αποκατάσταση νευρογενών διαταραχών επικοινωνίας και σίτισης-κατάποσης (δυσφαγίας). Από τα τέλη του 2009, λειτουργεί το ιδιωτικό της γραφείο στα Ιωάννινα, σήμερα ως επιστημονική υπεύθυνη της διερευνημένης διεπιστημονικής ομάδας «Λογοποίηση». Μεταξύ του 2009-2015, επιτέλεσε το διδακτικό της έργο στο τμήμα λογοθεραπείας του Πανεπιστημίου Ηπείρου ως έμμισθη επιστημονική συνεργάτης ενώ τελευταία, αποτελεί ακαδημαϊκή υπότροφο των τμημάτων λογοθεραπείας των Πανεπιστημίων Πατρών και Ιωαννίνων. Κλινικά, ασχολείται με
παιδιά, εφήβους, ενήλικες και υπερήλικες με διαταραχές ομιλίας και λόγου/γλώσσας, ενώ τα κύρια κλινικά και ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζουν στους τομείς αποκατάστασης λόγου-ομιλίας και σίτισης- κατάποσης σε επίκτητες νευρολογικές βλάβες. Σήμερα, είναι διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με αντικείμενο τον προσυμπτωματικό έλεγχο κατάποσης στο οξύ αγγειακό
εγκεφαλικό επεισόδιο.